Kubilay Yalçın Gerboğa Röportajı

Son günlerde sıklaşan depremler Denizli’yi olduğu kadar çevre illeri de de tedirginliğe yol açtı. 3 günde ikisi 5.0 büyüklüğündeki depremler ve bunun artçı depremleri halkı korkutuyor. Sıklaşan depremleri, Denizli’nin durumunu ve beklenen büyük depremi Pamukkale Üniversite Jeoloji Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. Halil Kumsar’a sorduk.

Denizli’de de hissedilen 5.0 ve 5.1 büyüklüğündeki depremlerin kaynağı hangi fay hatlarıdır?

Prof. Dr. Halil Kumsar: “3 gün içerisinde meydana gelen depremler genelde Manisa – Muğla fayı ve buna bağlı gelişen güneybatı – kuzeybatı uzanımlı faylar üzerinde gelişiyor. Muğla fayının hemen üzerinde olan Söğüt Yaylası fay hattı da buradan geçiyor. Genellikle buradaki depremleri meydana getiren fay bunlar. Depremlerin merkez üsleri de bu fay hattını hareket eden kısmında yer alıyor.”

Muğla fay hatları Denizli fay hattını tetikler mi?

Prof. Dr. Halil Kumsar: “Muğla fay hatlarında meydana gelen depremlerin Denizli fay hattını tetiklemez, etkilemez. 3 gündür meydana gelen depremler Ege Denizi’ndeki fayların hareketliliğiyle ilgilidir. Bu bahsedilen faylar çok uzun. Geçmişte buralarda meydana gelen depremlerin büyüklük ortalamaları 7’dir. Bu yakında zamanda meydana gelem ve 5 büyüklüğünde meydana gelen depremler Denizli fay hattı sistemlerinden bağımsızdır. Buradaki depremler bölgesel ölçeklidir. Denizli’deki faylar hem buraya uzak, hem de yapıları birbirinde farklı. Denizli havzası, Batı Anadolu’daki Kuzey Doğu – Güney Batı yönündeki çekme – gerilmelerle oluşan bir hareket. Dolayısıyla doğrudan etkileme durumu yok. 5 büyüklüğündeki bir deprem Denizli’yi ciddi anlamda etkilemez.”

5.0 büyüklüğündeki depremin yıkıcı sonuçları nelerdir?

Prof. Dr. Halil Kumsar: “Meydana gelen depremler 5.1, 5.0 büyüklüğündeki depremlerin hasar yapıcı gücü yok. Ancak kırsal alanlarda yapılmış olan kerpiç ve briket gibi yapılarda bağlayıcı madde kildir, bu gibi yapılarda hasara yol açabilir. Sağlam olmayan yapılarda vatandaşlar daha da dikkatli olması gerekir. Özellikle merkez üssüne yakın olan köylerde problem yaşanabilir. İki deprem meydana geliyor, büyüklükleri çok yakın, birinci depremde hasar gören yapı ikinci depremde hasarlar büyüyebilir. Betonarme yapılarda problem olmayacaktır.

Denizli’de beklenen büyük depremin zamanı ve büyüklüğü nedir?

Prof. Dr. Halil Kumsar: “Denizli’de beklediğimiz depremin maksimum büyüklüğü 6.8 olarak tahmin ediyoruz. Böyle bir depremin tekrarlanma süresi yaklaşık 350 yıl civarlarındadır. 1717’de Denizli’de büyük bir deprem meydana geldi. Osmanlı Devleti kayıtlarına göre şehrin yarısı hayatını kaybetti. Dolayısıyla büyük ve yıkıcı bir depremin 350 yılda bir görüldüğünü düşünürsek 50 yılımızın kaldığı görülecektir. 6.8 büyüklüğünde deprem için 50 yılımız var ancak 6.0 büyüklüğünde bir depremin tekrarlanma aralığı daha kısadır. Bu demek oluyor ki 6.8 büyüklüğündeki depreme yaklaştık ancak 6.0 büyüklüğündeki bir depreme daha çok yaklaştık anlamı ortaya çıkıyor.”

Kaçınılmaz sona nasıl hazırlanmalıyız?

Prof. Dr. Halil Kumsar: “Yaşadığımız bölgede meydana gelebilecek depremlere karşı mutlaka kentin yapılaşmasından, yerleşim yeri seçiminden, jeolojik yapısından başlayarak detaylı çalışmalar yapmamız gerekiyor. Bu konuda kesinlikle taviz verilmemesi gerekiyor. Burada bütün kurumların koordineli çalışması gerekiyor. Bu sadece mühendislerin görevi değil, belediyelerin, üniversitelerin, proje yapan mühendislerin, valiliklerin de görevidir. Bu süreç zincirlemesine devam etmesi gerekiyor. Birimler birbirlerini ayrıntılı bir şekilde denetlemesi gerekiyor. Birbirinden bağımsız çalışmalar yürütülmemeli. Bu aşamada denetim firmalarına çok iş düşüyor. Denetim firmaların tarafsız olması çok önemlidir.”